Mekân fiziksel olduğu kadar sosyal, kültürel, politik ve estetik dinamiklerin biraradalığı ile var olan karmaşık bir olgudur. Mekân üretimi ise mimarlık, şehir planlaması, sosyoloji, sanat, antropoloji ve ekoloji gibi bir çok disiplinin ortak alanıdır ve çeşitlilik içeren bakış açıları ve bilgi birikimleriyle ortaya çıkar.
Günümüzde mekân üretiminde disiplinlerarası bir yaklaşım, sürdürülebilirlik ve kullanıcı ihtiyaçları gibi küresel önceliklere yanıt verebilme kapasitesini de artırmaktadır. Örneğin, ekolojik hassasiyetler ile tasarlanmış bir şehir parkı, sadece gezegen dostu bir alan yaratmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal etkileşimi teşvik eden, bireylerin fiziksel ve zihinsel iyiliğini destekleyen bir kamusal alan olarak hizmet verir. Böylece, mekânın tasarımında ve kullanımında ekolojik, sosyal ve ekonomik boyutların uyum içerisinde ele alınması, o mekânın değerini ve etkisini çok yönlü bir biçimde güçlendirir.
“Mekân nedir? Mekânı ne tanımlar? Mekânı kim tasarlar? Mekânı kim kurar?” soruları üzerinden Yapı Kataloğu tarafından açılan ve 2024 senesinde ilk defa başvuru kabul edecek olan "Tasarımcının İlk Mekânı" Ödülü, geleneksel kategorilere bağlı kalmaksızın, mekânı her kim yapıyorsa, yarışmayı onun katılımına açarak disiplinlerarası bir platform sunmayı hedefliyor. Yarışma, kentsel ölçekten mobilya ölçeğine kadar farklı ölçeklere uzanan mekânsal tasarımların başvurularını bekliyor.
Başvurular, jüri tarafından yaratıcı, işlevsel, sürdürülebilir, az kaynak kullanarak yüksek etki sağlayan ve yenilikçi yaklaşımlar gibi ölçütler doğrultusunda değerlendirilecek. Ancak, "yenilikçilik" kapsamında yalnızca "yeni" olanı sıfırdan yaratma arzusundan ziyade, mevcut potansiyelin yeniden düşünülmesi ve farklı perspektiflerle ele alınması da bu kriterler arasında önemli bir yer tutuyor.
Hem ekip, hem de bireysel katılıma açık olan yarışmanın olmazsa olmaz maddesi, başvurulan mekânın başvuran bireyin ya da ekibin, 1 Ocak 2018 - 31 Aralık 2023 tarihleri arasında "tamamlanmış ilk mekân" üretimi olması. Yarışma, genç tasarımcıların katılımını teşvik ederek, özgün fikirleri ve yaratıcı çözümleri sektör ile buluşturmayı ve ödüllendirmeyi hedefliyor.
Ödül Programına Katılım Koşulları
- Katılımcılar bu linkte yer alan kısa başvuru formunu doldurarak yarışmaya başvururlar. Katılımcılara sağlanacak belge ve bilgilendirmeler bu formda yer alan iletişim bilgilerine yönlendirilecektir.
- Yarışmaya bireysel ya da ekip olarak katılım mümkündür. Katılımcıların lisans veya yetkinlik şartı aranmamaktadır; dolayısıyla yarışma ilk kez bir mekân tasarımı gerçekleştiren herkesin başvurusuna açıktır.
- Tasarımcının İlk Mekânı Ödülü’ne başvurulacak tasarımın, 1 Ocak 2018 - 31 Aralık 2023 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir tasarımcı tarafından üretilmiş olması ve bu mekânın tasarımcının tamamlanmış ilk mekânı olması gerekmektedir.
- Başvurulan mekân, kentsel ölçekten, mobilya ölçeğine kadar bir mekânı tanımlayan herhangi bir ölçekte olabilir.
- Yarışma başvuruları, kariyerlerinin ve mesleki pratiklerinin henüz başlangıç aşamasında olan katılımcıları teşvik etmektedir.
- Yarışmaya katılım ücretsizdir.
- Yarışmaya katılacak mekânın tamamlanmış ve kullanımda olması gerekmektedir. Başvuru sırasında mekânın tamamlanmış olduğunu kanıtlayacak belgeler (fotoğraflar, videolar gibi) şartnameye uygun şekilde sunulmalıdır.
- Yarışmaya katılan kişi, sunulan tasarımın hangi aşamasına dahil olduğu, tasarımı hayata geçirdiği ve tasarımın “ilk olma” niteliğine dair bilgileri beyan eder. Yapı Kataloğu, bu belgelerdeki bilgilerin doğruluğu konusunda sorumlu tutulamaz. Tasarımcı, beyan ettiği bilgilerin doğruluğundan bizzat sorumludur.
- Proje için bir alan veya ülke sınırı bulunmamaktadır, Türkiye sınırları dışında da gerçekleştirilmiş olabilir.
- Katılımcının isteğine göre başvurunun sunumu, mekânın tamamlanmasının ardından sürecin gerektirdiği değişiklikleri de içerecek / temel alacak şekilde yeniden yapılabilir.
- Yapı Kataloğu, başvuru sırasında teslim edilen dökümanları ödül programı veya başvuru yapan projeyi tanıtmak amacıyla kullanabilir, çoğaltabilir ve/veya başkalarına sunabilir. Başvuru sahibi tüm başvuru koşullarını kabul etmiş sayılır.
Ödül Programı Kapsamı
- Ödül, tasarım ve üretim sürecine disiplinlerarası bir yaklaşım sunarak, mekân tasarımını farklı ölçeklerden ele almayı hedefler. Yenilikçi, sürdürülebilir, düşük kaynak tüketimi ile yüksek etki sağlayan çözümler öncelikli değerlendirme kriterleridir.
- Yarışma, geleneksel kategorilere bağlı kalmadan, mimarı değil mekânı ödüllendirmeyi amaçlar. Verneküler mimarlık, peyzaj, iç mimarlık, yeniden işlevlendirme, restorasyon, mobilya dâhil olmak üzere çeşitli mekânsal üretim biçimleri yarışmaya dâhil olabilir.
Ödül Programı Jürisi*
(Sıralama isme göre alfabetik olarak yapılmıştır.)
- Aslıhan Demirtaş | KHORA Office
- Atilla Kuzu | ZOOM/TPU
- Cem Kozar | PATTU Architecture
- Umut İyigün | MUUM Architects
- Yeşim Kozanlı | Yeşim Kozanlı Architecture & Interior Design
Yapı Kataloğu | Raportör
*Raportörlük ve jüri üyelerinin birinci derece yakınları yarışmaya katılamaz.
Ödül Programı Takvimi
(Takvim güncel ve olağanüstü durumlara göre değişkenlik gösterebilir.)
- Yarışmanın açılması: 2 Aralık 2024
- Sorular için son tarih: 3 Ocak 2025
- Cevapların yayınlanması: 10 Ocak 2025
- Proje son teslim tarihi: 28 Şubat 2025 Cuma
- Jüri değerlendirme toplantısı: Mart / Nisan 2025
- Kazananların açıklanması: Mayıs 2025
Kolokyum, Sergi Açılışı ve Ödül Töreni: Altın Çekül Ödül Töreni ile paralel düzenlenecek, detaylı program daha sonra belirlenecektir.